Kanatlılarda mikotoksinlerin bağırsak bütünlüğünün bozulmasına yönelik daha az bilinen bazı etkileri, sürülerin sağlığını ve karlılığını korumak için mikotoksin risk yönetimi uygulamanın önemini bir kez daha ön plana çıkarıyor.

Mikotoksinlerin hayvan sağlığı üzerine etkileri olduğunun keşfi oldukça yakın bir tarihe dayanmaktadır. 1960’lı yıllarda, Birleşik Krallık’ta 100 bin hindinin ani ölümü, ilk defa mikotoksin kontaminasyonu ile açıklandı. Fıstık unu üzerinde gelişen Aspergillus mantarının, aflatoksin adı verilen az miktarda bir bileşik ürettiği ortaya çıktı. Mantarların, genellikle çok az miktarda, fakat çok toksik olan bu ikincil metabolitlerinin saptanmasında sorun yaşanmıştı.

Mikotoksinler ve kanatlı hastalıklarına yatkınlık

Günümüzde, mikotoksinlerin çeşitliliği, hayvan yemlerinde ne sıklıkta bulundukları ve daha da önemlisi, etkilerinin ne kadarının performans kaybına ve hastalıklara karşı artan duyarlılığa yol açtığı konusunda farkındalık oluştu (Tablo 1).

Salmonellosis, nekrotik enterit gibi patojenik hastalıkların artma eğilimi, kanatlı üretimi üzerinde ciddi baskı oluşturuyor, üretkenliği azaltıyor ve terapötik tedavilerin maliyetini artırmaktadır. Tarihsel olarak, mikotoksinlerin kümes hayvanlarındaki etkileri yem alımının ve üretkenliğin azalması, oral lezyonların artması gibi klasik semptomlarla ilişkilendirilirken, üreticiler sağlık ile arasındaki bağlantısından habersizdi.

Mikotoksinlerin kanatlı hayvanlar üzerindeki az bilinen etkileri

İyi bilinen bazı mikotoksinler, kanatlı bağırsağından oldukça zayıf emilir. Trikotosen (deoksinivalon ya da DON, T-2, vb.) ve fumosinler (FUM), sırasıyla yaklaşık % 10 ve % 1 oranında emilmektedir (Grenier ve ark., 2016). Bu da epitelyumun patojenler tarafından kolonizasyonunu ve vücuda girişini artırabilir, hayvanın enfeksiyonla savaşma yeteneğini ise azaltabilir.

Enerji kaybı

Mikotoksinlere verilen inflamatuvar yanıt, hayvanın üretkenliğinde önemli düşüşlere neden olan bir enerji kaybı ile sonuçlanır. Bağışıklık sisteminin mikotoksinlere karşı geliştirdiği bu aşırı tepki, hastalıklara vermesi gereken uygun yanıtı engeller.

Bağırsak bariyeri erozyonu

Bağırsak duvarı, patojenlerin bir kanatlıyı enfekte etmek için aşması gereken ilk engeldir. Mikotoksinler bu bariyerin bütünlüğünü birçok yönden tehlikeye sokar. Bariyer bütünlüğünün azalması, Salmonella spp. (Vandenbroucke ve ark., 2011, bakteri tutulumunda artış), Clostridia (Antonissen ve ark., 2014, Grafik 1’de görüldüğü gibi artmış nekrotik enterit lezyonları) ve Eimeria (Grenier, 2016, artan lezyonlar ve oosit saçılımı) gibi patojenlerin kolonizasyon ve tutulum potansiyelini artırır. Aynı zamanda mikotoksinler bağışıklık sistemini tehlikeye atarak gereksiz inflamasyona ve mikotoksinlerle mücadele etme yeteneğinde azalmaya neden olur.

Aşı yanıtı

Mikotoksinler ve hastalıklar arasında gizli bir ilişki daha tespit edilmiştir. Bu ilişki, mikotoksinlerin aşılara karşı yanıtı bozabileceği yönündedir (Grafik 2).

Mikotoksin risk yönetimi

Mikotoksinler ve hastalık arasındaki tüm bağlantılar göz önüne alındığında, kümes hayvanlarının sağlığını korumak için uygun bir mikotoksin risk yönetimi programı gereklidir. Bu yönetim programı, yemdeki mikotoksin seviyelerinin, iyi yem depolama ve hijyeninin izlenmesinin yanı sıra, özellikle DON ve T-2 gibi trikotosen mikotoksinlere karşı etkili bir mikotoksin deaktivatör ürününü de içermelidir. DON, bağlayıcı ürünlerle etkili bir şekilde bağlanamaz. Trikotosenin kanıtlanmış biyotransformasyonu ile Mycofix®, trikotosenlere karşı aktivitesi noktasında Avrupa tescil kriterlerini başarı ile elde eden ve dünya çapında referans tek mikotoksin deaktivatörüdür. 

Referanslar >

Antonissen, G., Martel, A., Pasmans, F., Ducatelle, R., Verbrugghe, E., Vandenbroucke, V., Li, S., Haesebrouck, F., Van Immerseel, F. and Croubels, S., 2014. The impact of Fusarium mycotoxins on human and animal host susceptibility to infectious diseases. Toxins, 6(2), pp.430-452. > Basso, K., Gomes, F. and Bracarense, A.P.L., 2013. Deoxynivanelol and fumonisin, alone or in combination, induce changes on intestinal junction complexes and in E-cadherin expression. Toxins, 5(12), pp.2341-2352. > Bracarense, A.P.F., Lucioli, J., Grenier, B., Pacheco, G.D., Moll, W.D., Schatzmayr, G. and Oswald, I.P., 2012. Chronic ingestion of deoxynivalenol and fumonisin, alone or in interaction, induces morphological and immunological changes in the intestine of piglets. British Journal of Nutrition, 107(12), pp.1776-1786. > Gitter, A.H., Bendfeldt, K., Schulzke, J.D. and Fromm, M., 2000. Leaks in the epithelial barrier caused by spontaneous and TNF-α-induced single-cell apoptosis. The FASEB Journal, 14(12), pp.1749-1753. > Grenier, B., Loureiro-Bracarense, A.P., Lucioli, J., Pacheco, G.D., Cossalter, A.M., Moll, W.D., Schatzmayr, G. and Oswald, I.P., 2011. Individual and combined effects of subclinical doses of deoxynivalenol and fumonisins in piglets. Molecular nutrition & food research, 55(5), pp.761-771. > Maresca, M., 2013. From the gut to the brain: Journey and pathophysiological effects of the food-associated trichothecene mycotoxin deoxynivalenol. Toxins, 5(4), pp.784-820. > Obremski, K., 2014. Changes in Th1 and Th2
cytokine concentrations in ileal Peyer’s patches in gilts exposed to zearalenone. Polish journal of veterinary sciences, 17(1), pp.53-59. > Payros, D., Dobrindt, U., Martin, P., Secher, T., Bracarense, A.P.F., Boury, M., Laffitte, J., Pinton, P., Oswald, E. and Oswald, I.P., 2017. The Food Contaminant Deoxynivalenol Exacerbates the Genotoxicity of Gut Microbiota. mBio, 8(2), pp.e00007-17. > Pestka, J.J., 2008. Mechanisms of deoxynivalenol-induced gene expression and apoptosis. Food additives and contaminants, 25(9), pp.1128-1140. > Pestka, J.J., 2010. Deoxynivalenol: mechanisms of action, human exposure, and toxicological relevance. Archives of toxicology, 84(9), pp.663-679. > Przybylska-Gornowicz, B., Tarasiuk, M., Lewczuk, B., Prusik, M., Ziółkowska, N., Zielonka, Ł., Gajćcki, M. and Gajćcka, M., 2015. The effects of low doses of two Fusarium toxins, zearalenone and deoxynivalenol, on the pig jejunum. A light and electron microscopic study. Toxins, 7(11), pp.4684-4705. > Sokolović, M., Garaj-Vrhovac, V. and Šimpraga, B., 2008. T-2 toxin: incidence and toxicity in poultry. Arhiv za higijenu rada i toksikologiju, 59(1), pp.43-52.