Son yıllarda artan direnç endişeleri, tüketici tercihleri ve yapılan yeni düzenlemeler nedeniyle koksidiyozisin yönetiminde rotasyon, shuttle ve biyo-shuttle programlarına yönelinmiştir.

Antikoksidiyal ilaçlar onlarca yıldır koksidiyozis yönetiminde kullanılmakta olup günümüzde yeni düzenlemeler, tüketici tercihleri ve direnç endişeleri nedeniyle değişim sürecine girmektedir. Bunun yerine rotasyon, shuttle ve biyo-shuttle programları koksidiyoziste daha yaygın olarak kullanılmaktadır. Stratejik ve kapsamlı bir yaklaşım, optimal koksidiyozis yönetiminin sağlanmasına yardımcı olabilir.

KOKSIDIYA, KÜMES HAYVANLARININ YETİŞTİRİLDİĞİ HER YERDE BULUNUR
Koksidiyozisin küresel maliyetinin yaklaşık 9-16 milyar dolar olduğu tahmin edilmektedir (Blake ve ark., 2020). Bu tahmin sadece profilaktik tedavilerin ve terapötiklerin maliyetinden değil, aynı zamanda koksidiyozisin neden olduğu performans kaybı ve ölümlerden de kaynaklanmaktadır. Koksidiyozis ile ilişkili sekonder zorluklardan kaynaklanan ek kayıplar da genel ekonomik maliyeti artırabilir. Birçok protozoa çiftlik hayvancılığı endüstrisini rahatsız ederken kümes hayvanlarında, bağırsak sistemindeki farklı bölgeleri enfekte eden protozoal bir parazit olan Koksidiyanın yedi Eimeria türü bulunmaktadır (Shirley ve ark., 1986). Enfeksiyon bölgesinden bağımsız olarak Eimeria, kanatlı ve çevresel faktörler arasında ilişki sürdüren karmaşık bir yaşam döngüsüne sahiptir.

ROTASYON VE SHUTTLE PROGRAMLARININ EVRİMİ
Elli yıldan fazla bir süredir koksidiyozis kontrolünde sentetik kimyasallar, iyonoforlar ve bu ikisinin kombinasyonu kullanılmaktadır; ancak uzun yıllardır yeni antikoksidiyal ilaçlar geliştirilmemiştir (Novak ve ark., 2019). Bu durum, şu anda mevcut olan koksidiyozis stratejilerini optimize etmeyi daha da kritik hale getirir. Tüm sentetik kimyasalların etki şekilleri bilinmemekle beraber genel olarak kimyasallar, hücre içi yaşam döngüsü aşamalarında metabolizmalarını değiştirerek Eimeria’yı parçalarken benzer şekilde iyonoforlar da hücre dışı yaşam döngüsü aşamalarında ozmotik dengeyi değiştirerek Eimeria’yı parçalar (Chapman ve Rathinam, 2022). Bu iki antikoksidiyal ilaç, tamamlayıcı etki şekilleri ve buna ek olarak iyonoforların gram pozitif bakteriler üzerindeki etkileri nedeniyle sıklıkla kombinasyon halinde kullanılmıştır. Bu kullanım, koksidiyozisin kanatlıları yüksek ölüm oranlarına ve üretim kayıplarına neden olan klostridiyal enteritise yatkın
hale getirdiği durumlarda avantajlıdır. Bu nedenle, tek başına iyonoforların veya iyonofor-kimyasal kombinasyonlarının kullanılması, hem koksidiyozis hem de klostridiyal enteritis için etki alanı sağlayabilir. Koksidiyozisle mücadelede iyonofor-kimyasal kombinasyonları on yıllardır başarıyla kullanılmasına rağmen direnç gelişimi bildirilmiştir (Glorieux ve ark., 2022).

“EIMERIA TÜRÜNDEN PROTOZOOLARIN NEDEN OLDUĞU KOKSIDIYOZIS, BROYLER SEKTÖRÜNDE KONTROLÜ ÇOK ZOR OLAN HASTALIKLARDANDIR”

Kimyasal antikoksidialler, Eimeria’nın hücre içi yaşam döngüsündeki etki şekilleri nedeniyle iyonoforlara kıyasla direnci daha hızlı indükleme eğilimindedir. Bu direnç kimyasal ve iyonofor karışımlar kullanılırken maskelenebilir çünkü kimyasala dirençli Eimeria, genel profilaktik kullanımı etkili kılan iyonofora karşı hala duyarlılığa sahip olabilir. Bununla birlikte, iyonoforlarla ilgili dezavantajlar; güvenlik için çok dar bir menzile sahip olmaları, performansın düşmesine neden olabilmeleri ve ısı toleransını etkileyebilmeleridir. Birçok üretici, Eimeria ilaç duyarlılığını korumak veya iyileştirmek amacıyla antikoksidiyalleri sürüler arasında kullanan rotasyon programları veya shuttle programları gibi farklı antikoksidiyallerin kullanımını gerektiren programlar uygulamaktadır.

İlaç duyarlılığını iyileştirmeye yönelik başka bir strateji, antikoksidiyal ilaçlardan Koksidiya aşısı kullanmaya geçmek olmuştur. Koksidiya aşıları spesifik Eimeria türleri için geliştirilmiştir ve aşılamadan 3-4 hafta sonra bağışıklığı indükler (Tewari ve Maharana, 2011). Aşı yoluyla dirençli olmayan Eimeria’nın verilmesi, ilaç duyarlılığını yeniden sağlamak için türü yeniden metabolizmaya tanıtabilir. Bununla birlikte, bu stratejinin Eimeria ilaç duyarlılığını geri kazanmaya yönelik etkinliği, kanatlıya her döngü için temiz altlık sağlama veya birkaç döngüde yeniden kullanılabilir altlık kullanma stratejilerinden etkilenebilir. Koksidiyozis aşıları ile ilgili bir diğer dezavantaj, hayvanların bağışıklık kazandığı süre boyunca performansı etkileme eğiliminde olmalarıdır. Bu kaybedilen performansı geri kazanmak için sınırlı bir süre vardır. Aşılama ile ilişkili performans kaybının geri kazanılmasında, koksidiyozis yönetim stratejisinin bir parçası olarak yem katkı maddeleri kullanılabilir.

Probiyotikler, prebiyotikler ve fitojenler gibi yem katkı maddeleri, antibiyotiksiz programlara uymaları ve farklı rotasyon ve shuttle programlarını tamamlayan benzersiz etki biçimleri nedeniyle birçok koksidiyozis yönetim stratejisinin parçası haline gelmiştir. Örneğin, Eimeria bağırsak bütünlüğünü bozar ve besinlerin lümene sızmasına neden olur. Canlı probiyotikler bozulan bağırsak bütünlüğünü iyileştirirken, mikrobiyal metabolik modülatörler ise sızan besinleri yararlı mikrobiyal metabolizmaya yönlendirebilir. Dirençten endişe duyuluyor veya bir alternatif aranıyorsa, fitojenik-saponin karışımlarını kullanmak, bu antikoksidiyalleri uzun vadede etkili tutabilecek daha güçlü kimyasallara ara vermenin bir yolu olabilir. Yem katkı maddelerinin rotasyon, shuttle veya biyo-shuttle programlarına dahil edilmesi, performansı beklenen seviyede tutarken mevcut antikoksidiyal ilaçların etkili kalmasına yardımcı olabilir.

     

MEVCUT ROTASYON VEYA SHUTTLE PROGRAMINIZI OPTIMIZE EDİN

Mevcut rotasyon veya shuttle programındaki açığı tespit etmek, hangi stratejinin ihtiyaçlarınıza en uygun strateji olacağını belirlemenin anahtarıdır. DSM’in sunduğu özel çözümler şunları içerir:

PoultryStar®, canlı probiyotiklerin bir prebiyotik ile karışımı olan bir sinbiyotiktir.
> Türünün ilk hassas biyotiği olan Symphiome™, özellikle mikrobiyom metabolizmasını modüle eder.
> Digestarom® PEP-Y, fitojenik-saponin karışımıdır.

Şu anda uyguladığınız stratejinizdeki ihtiyaca bağlı olarak birçok farklı program geliştirilebilir. Ek olarak, ayırıcı tanı, mikotoksinler veya optimal olmayan vitamin seviyeleri gibi katkıda bulunabilecek diğer zorlukların belirlenmesini içerebilir. DSM, veteriner hekimlere rotasyon, shuttle veya biyo-shuttle programlarını optimize etmeye yardımcı olabilecek kapsamlı bir çözüm ve hizmet portföyü sunmaktadır.