Kanatlı hayvan üretiminde ZEN’den bahsedildiğinde hangi bilgilerin doğru, hangilerinin bir efsaneden ibaret olduğunu anlamak mümkün mü?

Kaynak: BIOMIN(DSM) World Mycotoxin Survey, 2020
Yazı: Lorran Baeumle Gabardo

Yakın zamanda yapılan araştırmalar, ZEN mikotoksinin kanatlıların üreme sisteminde yarattığı olumsuz etkilerinin yanı sıra diğer sistem ve organlarda da potansiyel bir tehlike olduğunu göstermiştir. Mikotoksinler hakkındaki genel bilgi kirliliğinin ciddiyeti göz önüne alındığında, kanatlı üretiminde ZEN hakkındaki bildiklerinizin ne kadarının doğru, ne kadarının sadece bir efsaneden ibaret olduğunu tahmin edebiliyor musunuz?

1) ZEN, kanatlı yemlerinde çok yaygın değildir: EFSANE

2020 BIOMIN Dünya Mikotoksin Araştırmasına göre, 2016 ve 2020 yılları arasında analiz edilen kanatlı yem örneklerinin %67’si ZEN tarafından kontamine olmuştur (Grafik 1).  İlginç bir şekilde, ZEN seviyeleri bu dönemin (2018-2020) son üç yılında prevalans ve ortalama kontaminasyon seviyeleri açısından artmıştır.

2) ZEN, kümes hayvanları için tek bir mikotoksin sorunu olarak kabul edilebilir: EFSANE

Deoksinivalenol (DON) ve fumonisinler (FB), esas olarak Fusarium sp. tarafından üretilir. Bu nedenle, bu mikotoksinler kombinasyon halinde yaygın bir şekilde görülür. Durumun tamamının değerlendirilmesi çok önemlidir: Mikotoksinlerin olumsuz sinerjistik etkilere sahip olduğu kanıtlanmıştır, bu da hayvanların maksimum genetik potansiyele ulaşmasında zorluk yaratır.

3) Kanatlı türleri de ZEN’den etkilenebilir: DOĞRU

Kanatlılar, ZEN’i ß- ve ß-zearalenole (ß- ve ß-ZEL) dönüştürebilir. Neyse ki kanatlılar, vücutlarındaki hızlı doğal metabolizasyon ve atılım nedeniyle ruminantlar gibi diğer türlere kıyasla daha dirençli görünmektedir. Ancak ZEN yine de sorunlara neden olabilir.

4 )Kanatlı türleri arasından broyler tavuklar ZEN’e en duyarlı olanlardır: EFSANE:

ß-zearalenol (ß-ZEL), ZEN’in en toksik metabolitidir. Hindiler; broyler ve yumurtacı tavuklara kıyasla önemli ölçüde daha yüksek bir ß-ZEL:ZEN oranına sahiptir.
Bu da daha fazla zearalenonun toksik ß-ZEL’e metabolize olduğu anlamına gelir. Bu durum ise hindilerin mikotoksinin östrojenik etkilerine karşı yüksek duyarlılığı olduğu hipotezini destekler.

5 ZEN, broyler ve yumurtacı tavuklarda üreme bozukluklarına neden olur: DOĞRU

ZEN’in yumurtacı ve broyler tavukların üreme organlarında değişikliklere neden olduğu bilinmektedir (Şekil 1). ZEN östrojenik etkisini, kanatlı türlerinin üreme yollarının modifikasyonunda  ortaya koyar. Dişilerde ana bulgular kistik ovidukt, rektum prolapsusu ve reprodüktif sistemde inflamasyon varlığı iken, horozlarda testis boyutunda küçülme gözlenir (Şekil 2 ve 3).

Ayrıca, yumurta kabuklarındaki değişiklikler ve yumurtacı ile broyler tavuklarında çatlamış yumurta oluşumu, yemin ZEN kontaminasyonunun göstergesi olabilir (Şekil 4)

6) ZEN kanatlı hayvanlarda sadece reprodüktif sorunlara yol açar: EFSANE

ZEN kanatlıların üreme sistemine zarar vermenin yanı sıra broyler tavuklarda bağışıklık işlevlerini de olumsuz yöne değiştirebilir, oksidatif strese neden olabilir ve bağırsak sağlığını etkileyebilir. Yakın tarihli bir çalışma, Avrupa Birliği tavsiyelerinin altındaki seviyelerde doğal kontaminasyon yaşayan broyler tavuklarda bile, yemden yararlanma oranının azaldığını göstermiştir. Çalışma, ZEN ile broyler tavukların zooteknik performansı arasındaki ilişkiyi de vurgulamaktadır.

7) Kanatlı hayvanlarda ZEN etkileri, bir mikotoksin bağlayıcı kullanılarak önlenemez: DOĞRU

ZEN, düşük polaritesi nedeniyle etkin şekilde adsorbe edilemeyen bir mikotoksin olarak kabul görür (Şekil 5). Bu nedenle, basit bir bağlayıcı kullanmak ZEN’den korumada etkili olmaz. Yeni ve karşı etki yöntemlere yönelik araştırmalarda kanıtlanmış, enzimlerin molekülü toksik olmayan metabolitlere parçalama yöntemleri etkili birer strateji olabilir.