Islak dışkı veya kanatlı ishali, bir üreticiye hayvanlarının genel bağırsak sağlığı hakkında paha biçilmez fikir verebilen bağırsak rahatsızlığının erken uyarı işaretidir.
Ticari kümes hayvanlarının normal bağırsak geçiş süresi oldukça hızlıdır, yaklaşık 4-8 saattir. Bu nedenle ciddi durumlar çok çabuk ortaya çıkabilir. Islak altlık da aynı şekilde; temas ve ayak tabanı dermatiti gibi hayvan sağlığı sorunları veya artan amonyak konsantrasyonları nedeniyle düşük hava kalitesi gibi çeşitli nedenlerle ilişkilidir.
Islak altlık; bakteri gelişimi için ideal bir ortam sağladığından gıda güvenliği endişesi oluşturabilir.
İshal, hem patojenik, hem de patojenik olmayan ajanlar dahil olmak üzere çok farklı nedenlerden kaynaklanabileceğinden, karmaşık bir sorundur. Rahatsızlığın altında yatan nedeni belirlemek ve optimal bağırsak sağlığını sağlamak için mümkün olan en kısa sürede durum tespiti ve düzeltici önlemleri almak gereklidir.
Yönetimsel Nedenler
Aşırı su alımı, ıslak dışkıların görülme sıklığı ile doğrudan bir ilişkiye sahiptir. Kümes içindeki yüksek sıcaklıklar ve nem, kanatlılarda ısı stresine yol açar ve vücut sıcaklıklarını düzenlemek için daha fazla su içip, daha az yemelerine neden olabilir. Dahası, ısı stresinin bağırsak bütünlüğünü bozarak sızıntılı ve iltihaplı bir bağırsağa yol açtığı kanıtlanmıştır. Bozulmuş bağırsak bütünlüğü, bağırsak sisteminden net su emilimini azaltacak ve böylece sulu dışkıya neden olacaktır. Alternatif olarak, fazla besinler böbreklerin su çıkışını artıracaktır.
Besleme ile ilgili Nedenler
Yem veya su yoluyla alınan yüksek miktarda potasyum, magnezyum, sodyum, sülfat veya klorür de, hayvanlar elektrolit dengesini korumaya çalışırken su tüketiminde artışa ve dolayısıyla ıslak dışkılara neden olabilir. Karışım hatası olmadığından emin olmak için yemdeki tuz seviyeleri değerlendirilmeli ve sudaki mineral konsantrasyonları düzenli olarak test edilmelidir. Düşük kaliteli veya ekşimiş yağ da ishale neden olabilir. Ek olarak, belirli yem bileşenleri; özellikle buğday, arpa ve çavdar gibi Nişasta İçermeyen Polisakkaritlerce (NSP) yüksek olanlar, suyu hapsedip yeniden emilmesini engellediği için genellikle daha ıslak ve daha viskoz dışkıya neden olabilir. Bu yem muhteviyatları bakımından zengin diyetler için, ticari olarak temin edilebilen NSP’yi parçalayan enzim preparatlarının kullanılması yaygın bir uygulamadır.
Mikotoksinler
Küflü yem veya yem içerikleri de birer mikotoksin kaynağı olabilirler. Mikotoksinler – #kanatlı yemlerinin bileşenlerinde bulunan yaygın küfler tarafından üretilen toksik mantar metabolitleri – bağırsak bütünlüğünü doğrudan azaltarak yemdeki besinlerin emilimini ve sindirimini olumsuz etkilerler. Aynı zamanda bağırsak bariyer geçirgenliğini artırarak altlığın ıslanmasına neden olabilirler. Ayrıca, okratoksinler gibi bazı #mikotoksinler böbreklere zarar verebilir ve diürezin artışına yol açabilirler.
Patojenik Nedenler
Eimeria cinsi protozoan parazitlerinin neden olduğu koksidiyoz; artan ishal insidansı durumunda en sık bahsedilen hastalıktır. Doğal hastalık salgınından veya canlı #koksidiyoz aşısı yoluyla düşük seviyelerde girişten kaynaklanan koksidiyal enfeksiyon; bağırsak epiteline zarar vererek bağırsak lümenine sızabilir. Dahası, plazma proteinlerinin sızması Clostridium perfringens’in proliferasyon ve toksin üretimi için kullanabileceği zengin bir besleyici substrat sağlayabilir ve dolayısıyla nekrotik enterite yol açabilir.
Spesifik olmayan bir bakteriyel enterit olan bakteriyel ishal veya disbakteriyozis, ıslak dışkının bir başka önemli nedenidir. #Disbakteriyozis, NSP’nin yeme yüksek oranda dahil edilmesi ile bağırsak mikrobiyotasında oluşan bir dengesizliktir. Disbakteriyozis ayrıca, bağırsaktaki normal mikrobiyal dengeyi bozan, yemdeki ani bir değişikliğin veya diğer stres faktörlerinin bir sonucu olabilir.
Escherichia coli, Campylobacter jejuni ve spiroketes gibi patojenik bakterilerin yanı sıra adenovirüs, koronavirüs, reovirüs ve rotavirüs gibi çeşitli virüslerin ishale neden olduğu bilinmektedir.
Sonuç
- İshal, #kümes hayvanı endüstrisinde, hayvanın genel sağlığı hakkında değerli bilgiler veren yaygın bir durumdur.
- Islak dışkılar, bağırsakların tam verimlilikte çalışamadığını, #yem dönüşümünde ve dolayısıyla kârlılıkta sorunlar olduğunu gösterir. Islak dışkıların altında yatan nedeni belirlemek genellikle çok faktörlü ve karmaşık olabilir, ancak bu sorunları ortaya çıkarmak ve hedeflenen bir tedavi stratejisi uygulamak, optimal bağırsak sağlığına ulaşmayı hızlandırarak uzun vadede kâr getirecektir.
