“Bitkisel kökenli” olarak da adlandırılan fitojenik yem katkı maddeleri (FYK’lar), hayvan sağlığını ve performansını artırmak için hayvan yemlerine eklenen bitki bazlı maddelerdir. Bu ikincil metabolitler biyolojik aktiviteler açısından büyük bir potansiyele sahiptirler.”
Fitojenik Yem Katkıları (FYK) Nelerdir?
Fitojenik yem katkı maddeleri (FYK’lar) bitki kaynaklı ikincil metabolitlerin karışımlarıdır. Bunlar birincil bitki metabolik süreçleri için önemli olmayan maddelerdir, ancak bitkiyi koruma, çevresel ve diğer tehditlere karşı savunmada önemli bir rol oynarlar, aynı zamanda tozlaşma ve tohum dağılımı gibi amaçlarla kullanılırlar.
Bu biyoaktif bileşikler, antioksidan ve antienflamatuar aktiviteler uygulayarak balık ve karides sağlığını olumlu yönde etkilerler. Ayrıca, bazı FYK’lar, antibakteriyel, antifungal ve antiviral özellikleri yoluyla suda yaşayan hayvanların doğrudan bağırsak sağlığını da destekleyebilirler. Tüm bu özellikler arasındaki etkileşim gelişmiş bir sindirilebilirlik ile sonuçlanır ve FYK’ların su ürünleri yetiştiriciliğinde neden önemli bir rol oynadığını açıklar.
KISACA
- Yem maliyetleri artıyor; bu da alternatif, daha ekonomik olarak uygulanabilir, bitki bazlı protein kaynaklarına olan talebi artırıyor.
- Alternatif protein kaynakları, balık unu ile karşılaştırıldığında tipik olarak daha az sindirilebilirdir. Ortaya çıkan performans boşluğu, yeme Digestarom® P.E.P MGE. gibi bir FYK’si takviye edilerek azaltılabilir.
- FYK’lar, balık ve karideslerde bağırsak performansını ve üretkenliğini destekleyen birçok özelliğe sahiptirler.
Su ürünleri yetiştiriciliğindeki zorluklar
2016 yılından bu yana her yıl Global Su Ürünleri Konferanslarında yayınlanan anketlere göre, üretim maliyetleri (yem maliyetlerine özel atıfla) ve hastalıklar, balık ve karides üretiminde yaşanan en önemli sorunlardan ikisidir. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’ne göre, en önemli su ürünleri yemi içeriklerinin maliyetleri sürekli artmaktadır.
Yem maliyeti, su ürünleri yetiştiriciliğindeki maliyetlerin en büyük kısmını oluşturur(Şekil 1). Her geçen gün daha fazla uzman, performans ve operasyonel karlılığı korurken yem maliyetini düşürecek alternatifler araştırmaktadır. Yem maliyeti, büyük bir sorun olsa da, hastalıkların yayılmasına bağlı ölüm kayıpları söz konusu olduğunda küçük bir sorun olarak kalmaktadır. Dünya Bankası 2014 yılında, yaklaşık 6 milyar ABD Doları su ürünleri kaybının hastalıklardan kaynaklandığını açıkladı. Bu senaryoda, maliyetleri ve kayıpları en aza indirmeye ve verimlilik açığını kapatmaya yardımcı olabilen her müdahale önemlidir.
Fitojenik yem katkı maddeleri, yem maliyetlerini azaltmaya ve hayvanları belirli patojenlere karşı desteklemeye yardımcı olarak su ürünleri yetiştiriciliğinde önemli bir rol oynar.
FYK ile yem maliyetini düşürmek
Daha önce de belirtildiği gibi, yem su ürünleri üretiminde en büyük maliyet kalemidir. Balık unu arzı ve fiyatı da sürekli artmaktadır. Sonuç olarak, su ürünleri endüstrisi her geçen gün balık ununu bir protein kaynağı olarak kullanmaktan uzaklaşmakta ve bitki proteinlerine daha bağımlı hale gelmektedir. Bu bitki maddeleri genellikle daha az sindirilebilir, dengesiz bir amino asit profiline sahiptirler ve balık sağlığını ve büyüme performansını olumsuz yönde etkileyebilecek daha fazla karbonhidrat ve lif içerirler. Fitojenik yem katkı maddeleri bu olumsuz etkileri hafifletebilir veya tersine çevirebilir ve su ürünleri ve yem üreticileri için maliyetler ve kârlılık arasındaki boşluğu doldurmada yararlı bir araç olabilirler.
“FYK’lar suda yaşayanhayvanların bağırsak sağlığını doğrudan antibakteriyel, antifungal ve antiviral özellikleri ile desteklerler.”
DSM (BIOMIN®) tarafından geliştirilen Digestarom® P.E.P. MGE’nin hem yüksek hem de düşük balık unu içeren yemlerde balıkların büyümesini ve performansını desteklediği kanıtlanmıştır. Digestarom®’un normal bir Avrupa levreği (D. labrax) yeminde ve % 12.5 azaltılmış balık unu içeren bir yemde desteklenmesi, ilgili kontrol yemlerine kıyasla yem dönüşüm oranında (FCR) sayısal iyileşmelere neden olmuştur (Şekil 2). Ayrıca, Digestarom®’un azaltılmış balık unu yeminde kullanılması, normal ve düşük balık unlu yem arasındaki FCR boşluğunu kapatmıştır.
Benzer sonuçlar, Digestarom® P.E.P. MGE içeren ve içermeyen normal yemlerin (% 15 balık unu dahil) kullanıldığı Nil tilapyasında (O. niloticus) tekrarlanmıştır. Ürün içeren ve içermeyen düşük balık unu yemleriyle (% 5 balık unu) karşılaştırılmıştır (Şekil 3). FCR’deki gelişmeler ölçülmüş ve Digestarom®’un düşük bir balık unu yemine eklenmesi, normal balık unu içeriğine sahip yemle kıyaslanabilir sonuçlar göstemiştir.
Karides üretiminde fitojenik yem katkıları
Benzer bir sonuç, karides üretiminde FYK’ları kullanılarak da görülmüştür. Beş izoproteik yem (% 40 ham protein) ancak azaltılmış balık unu seviyelerinde Digestarom® P.E.P. MGE ilavesiyle veya eklenmeden test edildi. Yeme dahil edilen FYK ile performans farkı (FCR olarak ölçülmüştür) azaltılmıştır.
Şekil 4’te gösterilen performans iyileştirmeleri, su ürünleri yemlerinde maliyet optimizasyonu söz konusu olduğunda FYK’larının önemini göstermektedir.
Patojenlere karşı destek
“Su ürünleri endüstrisini etkileyen başlıca patojenler arasında mantarlar, virüsler, parazitler ve bakteriler bulunur. Bakteriler, özellikle su sıcaklığı arttıkça, sucul ortamlarda çok iyi hayatta kalabilir ve büyük ekonomik kayıplara neden olarak su ürünleri üretimine büyük zorluklar çıkarırlar.”
Aşağıdaki bakterilerin suda yaşayan hayvanlar için patojenik olduğu bildirilmiştir:
- Aeromonas
- Flavobacterium
- Francisella
- Photobacterium
- Piscirickettsia
- Psödomonas
- Streptokok
- Vibrio
Bakteriyel hastalıklar genellikle antibiyotikler kullanılarak kontrol altına alınır. Bununla birlikte, bu tür antimikrobiyallerin yaygın kullanımı, antibiyotiğe dirençli suşların gelişimi ve dirençli genlerin farklı bakteri türleri arasında aktarılmasına neden olur. Patojenik dirençli bakterilerin ortaya çıkması sadece su ürünleri üretimi üzerinde değil, insan sağlığı üzerinde de olumsuz bir etkiye sahiptir ve sonuç olarak tüketiciler çiftlik balıkları hakkında olumsuz yargıya sahip olurlar. Bu nedenle, daha çevre dostu alternatiflere olan talep her zamankinden daha fazladır.
Fitojenik yem katkı maddelerinin çok güçlü antibakteriyel etkileri vardır. Digestarom® P.E.P. MGE’ nin, zorlu bir kontrol grubuna kıyasla, intraperitoneal olarak Streptococcus agalactiae ile mücadeledeki Nil tilapyasının hayatta kalma oranlarının iyileştirilmesinde etkili olduğu görülmüştür, bu da ürünün patojenlerin etkisini azaltarak balıkları destekleyebileceğini göstermektedir (Şekil 5).
DSM (BIOMIN® )çözümü
Digestarom® P.E.P. ürün grubu, üretimdeki karlılığı artırmak için özel olarak seçilen farklı uçucu yağları bir araya getiren bilim temelli bir çözümdür. Ekstrüzyon gibi yüksek sıcaklıkların ve sert yem üretim tekniklerinin yaygın olarak kullanıldığı su ürünleri yetiştiriciliğine etkin bir çözüm sunmak için; uçucu yağlar, onları yüksek sıcaklıklara karşı koruyan ve aktif bileşiklerin uygun zaman ve gereken yerde salınmasını sağlayan bir matris kapsülleme teknolojisi kullanılmaktadır (Şekil 6).
Özellikle FYK’lar söz konusu olduğunda yeni teknolojiler her zaman bir avantajdır. Ancak, su ürünleri üretim performansında tutarlı sonuçlar elde etmenin en önemli kriterlerinden biri de ham maddelerin kalitesidir. Bitkilerden aktif bileşikler elde etmek için kullanılan özütleme, damıtma ve diğer işlemler, kilit bileşiklerin konsantre edilmesinde farklı verimliliklere sahip olabilir. Ayrıca, ham bileşenin kaynağı ve hasat süresi neredeyse kesinlikle aynı bileşiklerin farklı konsantrasyonlarına neden olacaktır. Herhangi bir fitojenik ürün için güvenilirliğin bir işareti, hem tutarlılığı hem de etkinliği sağlamak için standart bir formülasyona ve güçlü bir kalite kontrol programına sahip olmaktır. Bu özelliklerin her ikisi de DSM (BIOMIN’)de üretilen tüm FYK’lar için önemlidir.